Sirna gadaa oromoo pdf

Baatiiwwan sadiin booda baallii harkaa fuudhuuf warri abbaa yaaa akka amma hoogganaa paartii jennuu taan dura adeemsa sirna bulchiinsa gadaa keessatti leenjii cimaa keessa ceeuun as gaan qophii isaanii gara ardaa jilaatti ceeuun xumurachaatti akka. Abbaan gadaa booranaa, madha galmaa nama bara jabaa. Seena saba oromoo fi sirna gadaa kitaabaseenaa saba. Zelalem tesfaye sirna master of philosophy in indigenous studies faculity of humanities, social sciences and education. Jijjiiramni sirna diinagdee kun jijjiirama hawaasaa fi siyaasa polotikaa dhufuu dirqisiise. May 14, 2017 sirna gadaa oromoo baranaa keessatti dubartootni gahee addaa qabu.

Dhimmi gumaa baasuu kun aadaa oromoo ganamaa keessa kan ture, adeemsa keessa dhiibbaa alagaatiin akka laafu godhamus, qacceen isaan otuu hin badiin dhaloota ammaa bira dhaqqabe. Seenaa hundeeffama sirna gadaa oromoo booranaa ummatni oromoo ummata qaroomina sirna dimokraasiifi falaasama ofii qabuudha yemmuu jedhamu, falaasamni kun akka falaasama. Waggoota 45 oliif sirna gadaa kan qoratan hayyuun aantiroopolojii piroofeesar asmaroom laggasaa sirni gadaa sirna bulchiinsaa ammayyaaf mijataadha jedhu. Feb 07, 2017 dokimeenterii sirna gadaa obn oromiyaa oromia broadcasting network. Kitaabni sirna abbaairreetirraa gara dimokraasii jedhu kun dura bara 1993 keessa bangkok keessatti. All gadaa leadership organ heads and other senior gadaa leaders are elected to office by oromo males who. Gahee isaan qaban keessaa yeroo jilaa galma ijaaruu, ijoolleedhaaf maqaa baasuu, guyyaa dhibaayyuu bahan talboo ykn aannan itite abbaa manaaf geessuu, sirboota aadaa sirbuun jila hooisuu, nyaata aadaa kanneen akka buna qalaa, kochee gubaa foonii, fi kkf qopheessuu. Sirna gadaa oromoo buuura diimokraasii 2010 facebook. Definition the gadaa system is an indigenous egalitarian democratic system practiced among the oromo nation of east africa for the last six hundred years. Sirna gadaa galmeessisuuf sochii godhamaa ture keessatti, abbootiin gadaa, hayyoonni oromoo, biiroon aadaa fi tuurizimii oromiyaa fi ministiriin aadaa fi tuurizimii itiyoophiyaa qooda. Sirni gadaa kun abaluun, bara akkasii jalqabame jechuun kan nama rakkisu yoo taeeyyuu, gadaan kan yeroo. Sirni gadaa sirna nagaa, guddina, badhaadhina wal qixxummaa irratti hundaae oromoo keessatti kan diriirsee dha. Caaseffama sirna gadaa oromoo sirni gadaa jaarmiyaalee damee siyaasaa, diinagdee, hawaasummafi amantii sabni oromoo keessatti gurmaauudhaan jiruufi jireenya isaa guyyaa. Warra tibet jia hagayyaa bara 1991 keessa fiinxaaleyyii.

Gulantaa irra jirurratti mirgaa fi dirqama aangoon gadaa kenneef hojiitti hiika namni hunduu. Qorannoon kun haala sirni gadaa naffuroo fookloorii keessatti calaqqisu dhiheessuu irratti xiyyeeffata. Dhibaayyuun oromoo garuu bakka hundatti akka tokkotti kan gaggeeffamuu miti. Dec 06, 2016 sirna buuura jabaa fi caasaaleen dimokraatawoo taan irratti ijaaramanii dha. Dubartoonni dhiibbaa korniyaa isaanirra gahu ofirraa faccisuuf. Sirna gadaa galmeessisuuf sochii godhamaa ture keessatti, abbootiin gadaa, hayyoonni oromoo, biiroon aadaa fi tuurizimii oromiyaa fi ministiriin aadaa fi tuurizimii itiyoophiyaa qooda fudhatanii jiran. Moggaasni maqaa barruulee qorannoo kanaa sirna jaallatamaafi hunda galeessa oromoo, kan unescon akka hambaa kiliyaa ilma namaatti bara 2016 galmeesse, sirna gadaa irraa madda. Sirni gadaa sirnaafi seera oromoonni ittiin walbulchu, kan duulee roorroo ofirraa ittisu, kan dinagdee. Bbc afaan oromoo hayyuu kana waliin turtii taasisee kunooti. Oromia broadcasting services obs is an independent and impartial international broadcasting company established to promote the progress and advancement of. All activities and life of each and every member of the oromo was guided by an egalitarian socio. The oromo thanksgiving irreechaa and the reemergence a. Ummatni oromoo hortee latiinsa hidda kuush keessaa isa guddaa fi baha afrikaatti ummata baldhina qabu yoo tau waggoota kumaatama dura sirna gadaatiin buluu kan. Kaayyoon sirna kanaa inni duraa fi guddaan oromoo tokkumsuu, achiis biyya isaa goonfachiisuu dha.

Abbaan gadaa oromoo gujii waaqoo duubee bilchiinsa gumii bokkoo itti kenne waggaa saddeetii xumuratanii amma baatuu tauu jedhu. Comment on melbaa gada, author of oromia, an introduction. Abbaan gadaa baallii of harkaa qabu tokko osoo waggaa saddeet hin gahiin yoo aangoon irraa fuudhamte baalliin irraa baate ykn irraa buqqaate jedhama. Sirni gadaa galmee unesco keessatti akka hambaa aadaatti. Jireenya hawwaasa oromoo guyyaa guyyaa keessatti hiika addaa kan qabuufi raawwiin jireenyaa martinuu qajeelfama sirna gadaa jalatti kan raawwatudha. Akkuma sirni oromoo ganamaa kuni jiruufi jireenya oromoo hunda maandheffatu, barruuleen. Sirna gadaa oromoo baranaa keessatti dubartootni gahee addaa qabu. Sirna gadaa oromoo oromia culture and tourism bureau.

Waggoota 45 oliif sirna gadaa kan qoratan hayyuun aantiroopolojii piroofeesar asmaroom. Sirna hawaassiyaasaa dimokraatawaa ummata oromoo photo gada. Aadaa sana keessaa immoo amantiin maddee maal akka fakkaatu kophatti ilaalla. Odaa fi sirna gadaa oromoo ummatni oromoo hortee latiinsa hidda kuush keessaa isa guddaa fi baha afrikaatti ummata baldhina qabu yoo tau waggoota kumaatama dura sirna. When the gadaa democracy rules in a federal state bridging indigenous institutions of governance to modern democracy. Qaalluun jireenya hawaasa oromoo sirna gadaa keessatti qooda guddaa sadii qabaata. Sirni gadaa unescotti galmaawuun moicha gurguddaa qabsoon. Waaqeffannaa, finfinnee, 2017 kun sirna gumaa baasuu oromoo oromiyaa giddu galaa, aanaa ilfataa, keessatti raawwatamee dha. Waaee gadaa wantoota beekuu qabdan shan afaan oromo. Gada theory and practices by geremew nigatu kassa, m. The surviving oromo who used to enjoy an egalitarian democracy known as the gadaa system were forced to face state terrorism, political repression, and an impoverished life. Fakkeenyaaf boorana keessatti qaalloota laduu shana jiran kan maxxaarrii sadaniifi kan karrayyuu tokkoofi kan odituu tokko keessaa hunda caala. Heartbreaking accounts of the violence unleashed on oromo people by ezemaabin neftegna gangs in oromia.

Daaimman waan taaniif itti gaafatamummaa baayee hin qaban. Seera sirna gadaatiin tumameef kabachiisuu keessatti siinqeen baatee seeraan falmachuun mirga dubartoota hundaati. Warraaqsi qeerroofi qarree oromoon, bifa haarayaan derbiee dhouu. Sirna hawaasaa fi siyaasaa kan hundee guddina oromoo tae,sirni gadaa, jiruu qubsumaa wajjiin tarkaanfachuu waan dadhabeef laafuu jalqabe. Yeroo wal fakkaataa keessatti nama lama yoo jaallatte filannoonkee isa duraa osoo hin. Apr 21, 2019 sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii kitwaba akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa qabaachutti akka geesse hubanna. Also, is an independent publication that does not endorse any single idea or. The system regulates political, economic, social and religious activities of the community. Saba oromoo fi sirna gadaa the history of the oromo nation and.

Oromos meeting to discuss social affairs under the shades of an odaa sycamore tree. Foollen yoo gadaarraa gamma fudhatu isaan jala deemanii aadaa sirna foollee baratu. Dhibaayyuu jechuun eebba ykn kadhannaa waaqaa oromoon waaqa ofii ittiin kadhatuudha. Sirna abbaairree haraaya ofirrraa ittisuu 36 fonqolcha mootummaa ittisuu. Caaseffama sirna gadaa oromoo sirni gadaa jaarmiyaalee damee siyaasaa, diinagdee, hawaasummafi amantii sabni oromoo keessatti gurmaauudhaan jiruufi jireenya isaa guyyaa guyyaa sirnaan gaggeessatu akka taeedha. H gaggeefameefi yaaii 1ffaa caffee abbootii gadaa oromoo fulbaana 242007. Xiinxala sirna gadaa naffuroo fookloorii oromoo keessatti. Gadaan jaarmayaa umurii fi dhalootan ijaarame yoo tau sirna bulchiinsaa diimokiraatawaadha. Aug 16, 2019 definition the gadaa system is an indigenous egalitarian democratic system practiced among the oromo nation of east africa for the last six hundred years. Gulantaa irra jirurratti mirgaa fi dirqama aangoon gadaa kenneef hojiitti hiika namni. Ilmaan oromoollee aadaa bareeda sirna gadaa hubachuudhaan gaaddisa sirna gadaa jalatti akka gurmaahan kakaasuu, jajjabeessuu, gurmeessuu tokkummaa unity, birmaddummaa sovereignty saba oromoo fi daan. Sep 21, 2015 dookumantaariin kun dhrtvon qophaae fulbaana 09 bara 2008 ali tamsaae daawwadha yaadan itti arjooma.

Seenaa hundeeffama sirna gadaa oromoo booranaa ummatni oromoo ummata qaroomina sirna dimokraasiifi falaasama ofii qabuudha yemmuu jedhamu, falaasamni kun akka falaasama warra kaanii kan namoonni muraasni qarooma mataasaanii ummataan jijjiiruuf yaale osoo hintaane, qarooma asaasa waaqaatiin word of wisdom akka waaqni yookiin uumaan ummata barsiisetti jiruufi jireenya ummataa keessatti. Sirna bulchiinsa gadaa shaakalu, waraanni biyyarratti yoo kae ni duulu, ni qotu, midhaan haamu raaba. Seena fi hidda latinsa hortee oromoo home facebook. I found it interesting and i want everybody to read it and gain. Hawaasa oromoo bara gadaa keessaa yoo fudhannee akkaataa jiruufii jireenya oromoo, akkaataa qoodama dalagaa, hariiroo ummanni oromoo hawaasa keessatti waliinqabau, sirna. Sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii kitwaba akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa. The basic rule of the gada system is that the newly born infant child always enters the system of grades exactly forty years after his father, regardless of the age of the son or the father. Gadaa yeroo baayee akka sirna bulchiinsaa qofatti fudhachuudhan sirna siyaasaa qofa namoonni jedhanii dhiyeessan nijiru. Sirna hawaassiyaasaa dimokraatawaa ummata oromoo photo gada system, oromo, ethiopia. Seena saba oromoo fi sirna gadaa kitaabaseenaa saba oromoo. Odaa fi sirna gadaa oromoo\ fighting for freedom and. An example of classical african civilization by asafa jalata, ph. Bulchinsa sirna gadaa oromoon bara birmadummaa qabu keessaa isa tokko. Waaee gadaa wantoota beekuu qabdan shan bbc news afaan.

I found it interesting and i want everybody to read it and gain education about gadaa democracy. Qeee oromoo, sirna fudhaafi herumaa chidha jiillee. Sirna buuura jabaa fi caasaaleen dimokraatawoo taan irratti ijaaramanii dha. Abbaan gadaa booranaa, madha galmaa nama bara jabaa, jaarraa 20essoo keessa gadaa boorana badii dhowwee waaan hedduu biyyaaf tahe amajjii 30, 2019 soraa halakee abbaa. Dec 01, 2016 name of the element in the language and script of the community concerned. Am a contributor,this file helps for education and research written by professor assefa jalata. Sirna waaqeffannaa keessatti dhibaayyuun iddoo guddaa kan qabuudha. This paper was presented at oromo study association osa annual conference at the university of minnesota, usa, on 14 th15 july 2012 as a contribution to the effort to. Ummanni oromoo aadaa balaafi dagaagaa tae heddu qaba. Aadaa afaan oromo online marsariitii barnoota afaan oromoo. Is not accountable for any thought and content of the authors articlesdocuments.

Dhibaayyuun booranaa, fakkeenyaaf, kan naannoo oromoo birootti irreechaan baayee walfakkaata. It is also practiced by the konso and gedeo people of southern ethiopia. The president, the executive head of the gadaa, is known as abaa gadaa. Yeroo wal fakkaataa keessatti nama lama yoo jaallatte filannoonkee isa duraa osoo hin taane isa boodarra jaallatte ta,uu qaba. Name of the element in the language and script of the community concerned. Dhaloonni oromoo sirna gadaatiin bulu yeroo hunda gadaa keeessa jira. Elected gadaa leaders serve single term of eight years. Raabaa raabaa doorii ganna 3240ceumsi sadarkaa gadaa kuusaa iraa gara sadarkaa gadaa raabaatti godhamu hangas sirna guddaa hin qabu. Gadaa tuulamaa uummanni oromoo tuulamaa akkuma uummata oromoo biro jaarraa dheeraadhaaf sirna gadaatiin of bulchaa tureefi ammayyuu ittiin bulaa jirudha. Oduu amma nu gahe sirna gadaa gama unescotti galmeefame. Gadaan jaarmiyaa umurii fi dhalootan ijaarame yoo tau, sirna bulchiinsaa diimokiraatawaadha. Haatau malee garuu akkaataa maanguddoonni gadaa barsiisan. Irreecha bara kana kabajamu wanti adda isa godhu hundeeffama gumii abbootii gadaa oromoo waxabajjii 26282006 a.

The oromo thanksgiving irreechaa and the reemergence a god. Gadaan sirna ittiin siyaasni, dinagdeenii fi hawaasummaan ummata oromoo ittiin murteeffamu, kan miseensi sabichaa mirgaa fi dirqama isaa beekee ittiin walii galuu fi tokkummaan ittiin waliin jiraatudha. Gahee dubartoonni sirna gadaa oromoo boranaa keessatti qaban. Kitaabni sirna abbaairreetirraa gara dimokraasii jedhu kun dura bara 1993 keessa bangkok keessatti walta. Nov 30, 2016 sirna gadaa sirna ittiin bulmataa oromoo ti.

Odaa fi sirna gadaa oromoo ummatni oromoo hortee latiinsa hidda kuush keessaa isa guddaa fi baha afrikaatti ummata baldhina qabu yoo tau waggoota kumaatama dura sirna gadaatiin buluu kan jalqabeefi karaa nageenyaatiin lafa quubsumaa, dheedaa fi hora horii isaaniitiif tolu akkasumas qilleensa jiruuf jireenya isaaniitiif mijaau filachaa dhiibbaa tokko malee lafa duwwaa ilaalee. The oromo congress, the largest assemblies of regional. Dookumantaariin kun dhrtvon qophaae fulbaana 09 bara 2008 ali tamsaae daawwadha yaadan itti arjooma. Sirni gadaa sirna nagaa, guddina, badhaadhina wal qixxummaa irratti hundaae oromoo keessatti.

Odaa fi sirna gadaa oromoo afaan oromo online marsariitii. Hawaasa oromoo bara gadaa keessaa yoo fudhannee akkaataa jiruufii jireenya oromoo, akkaataa qoodama dalagaa, hariiroo ummanni oromoo hawaasa keessatti waliinqabau, sirna gadaa keessatti qaama tokko. The author of the article or any material of the other website whose link is given here or whose opinions are published here. All gadaa leadership organ heads and other senior gadaa leaders are elected to office by oromo males who attained the age of universal suffrage. Jalqaba lammiiwwan oromoo, waldaaleen oromoo fi beektonni oromoo, ilmaan oromoo hundi sirna gadaa akka barrutti warra sirna gadaa hin beekne sagantaa qabanne walbarsiifna. Sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii qabaatu akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa. Jarreen kun foollee sirbaa horii sanbi kennuuf qalachaa nyaachaa, bineensaa fi diina adamsaa bara saddeetif walfaana turu. The oromo nation is the community concerned with the gada system. Baallii walharkaa fuuchuu jechuun egaa gulantaa sirna gadaa tokkorraa kan itti aanuutti ceuu jechuudha. Poland, tibetiifi burma waliin walqunnamee dhugaa waaee sirna abbaa irree kanneenii hubadheera. Ummati oromoo ummata nagaa jaallatu oggaa tau, sirni gadaa nagaa oromoo tiksuuf dursa kenna.

446 106 741 423 801 1323 7 464 1127 585 816 1503 752 523 490 534 1117 987 121 1139 1209 975 254 891 1431 32 1006 10 1296 138